Top 16 chiến thuật cờ tướng hay nhất mọi thời đại
Bạn là người đam mê cờ tướng hoặc mới tập tành chơi cờ, chưa biết nhiều về các thế cờ tướng khai cuộc, trung cuộc, tàn cuộc? Bạn muốn tìm hiểu thêm thông tin để học hỏi và áp dụng hiệu quả, nâng cao trình độ chơi của bản thân? Bài viết này sẽ giúp bạn giải đáp những thắc mắc, trăn trở đó, giúp bạn có góc nhìn tổng quan về các thế cờ tướng hay nhất và phổ biến hiện nay. Mời bạn cùng theo dõi.
Các thế cờ tướng khai cuộc
Bên đi trước có 4 quân chính Pháo, Mã, Binh, Tượng và có tới 6 thế, vì Pháo có thêm 3 thế nữa, bao gồm: Pháo đầu, Quá cung Pháo, Sĩ giác Pháo.
1. Pháo đầu
Pháo Đầu là một trong những thế cờ khai cuộc phổ biến và cơ bản nhất trong cờ tướng. Thế cờ này được nhiều người chơi ưa chuộng vì tính chất tấn công mạnh mẽ và khả năng kiểm soát trung tâm bàn cờ ngay từ những nước đi đầu tiên. Khi khai cuộc Pháo Đầu, người chơi đưa quân pháo lên vị trí P2-5, tạo nên một thế trận mạnh mẽ. Thế cờ này giúp người chơi kiểm soát được trung tâm bàn cờ, đặc biệt là đường giữa (đường 5).
Đặc biệt, người chơi có thể triển khai chiến thuật “Pháo đầu Mã đội, Xe đâm thọc”. Có nghĩa là, sau khi Pháo tấn công ở trung lộ, di chuyển Mã lên vị trí Pháo để tạo thành liên kết Mã - Hậu - Pháo. Sau đó, tiến công Xe từ hai phía để tấn công vào trận địa của đối phương. Thế trận này có tính công phá mạnh ở phần lộ giữa và chiếm thế chủ động và tạo áp lực lớn lên đối phương ngay từ khi khai cuộc.
2. Quá cung Pháo
Quá Cung Pháo là một thế khai cuộc chiến lược khác, thường được sử dụng để đối phó với pháo đầu của đối phương hoặc để mở ra các đòn tấn công bất ngờ. Thế trận này được hình thành khi hai Pháo cùng đứng ở một bên, cụ thể là pháo 2 bình sang lộ 6 gần pháo lộ 8 hoặc pháo 8 bình sang lộ 4 gần pháo lộ 2.
Thế cờ này có ưu điểm là dễ dàng tạo ra đòn tấn công kép, mang lại sự phòng thủ vững chắc và thường được sử dụng để gây khó khăn cho đối phương. Tuy nhiên, nếu không sử dụng cẩn thận, người chơi có thể gặp tình trạng kẹt cờ. Trong các trận thi đấu, Quá Cung Pháo không gặp vấn đề gì nếu người chơi cầm quân đi tiên. Nhưng khi quân Pháo đi hậu và đối phương khai cuộc bằng Pháo Đầu, người chơi có thể gặp khó khăn trong việc phòng thủ.
3. Sĩ giác Pháo
Thế trận Sĩ Giác Pháo là một thế trận khai cuộc độc đáo, trong đó nước đi đầu tiên không phải là đưa pháo vào đầu mà là đưa pháo vào vị trí tai sĩ, hay còn gọi là pháo góc sĩ. Thế trận này mang lại sự ổn định và vững chắc trong giai đoạn khai cuộc, cho phép kéo dài trận đấu và tạo cơ hội để dựa vào khả năng tính toán và chiến thuật của từng đối thủ để phân định thắng bại. Các nước đi đầu tiên trong thế trận này như sau:
P8-6/ B7.1
M8.9/ M2.3
X1-2/ X9.8
Thế trận Sĩ Giác Pháo có khả năng tạo ra những đòn tấn công bất ngờ, khiến đối phương khó dự đoán và phòng thủ. Tuy nhiên, sử dụng thế cờ này đòi hỏi người chơi cần có kỹ năng và kinh nghiệm để tận dụng hết tiềm năng của nó. Nếu không được xử lý tốt, Sĩ Giác Pháo dễ bị đối phương phản công.
4. Bình phong Mã
Bình phong Mã là thế trận cờ tướng độc đáo được nhiều người chơi cờ ứng dụng. Để triển khai chiến thuật này, bạn sẽ di chuyển 2 quân Mã nắm vị trí trung tâm, xây dựng hệ thống phòng ngự kiên cố. Sau đó, hình thành thế trận Mã bảo vệ Tốt, Pháo bảo vệ Mã, Xe bảo vệ Pháo, Sĩ Tương tiến lên phòng thủ, ổn định thế cờ. Hiện tại, Bình phong Mã có 4 trận pháp phổ biến là Bình phong Mã hiện đại, Bình phong Mã cổ điển, Bình phong Mã song pháo qua hà, Bình phong Mã lưỡng đầu xà.
5. Phản công Mã
Phản công Mã còn có những tên gọi khác là Phản cung Mã, Nửa cõi sơn hà,... là một thế cờ nổi tiếng trong bộ môn cờ tướng. Với thế cờ này, vị trí chính diện do hai quân Mã nắm giữ, quân Pháo sẽ nằm giữa hai quân Mã. Ưu điểm của Phản công Mã là vừa có thể xoay chuyển thế trận, các quân bảo vệ lẫn nhau vừa tranh tiên quyết liệt, phòng ngự chặt chẽ. Thế trận này vô cùng phù hợp cho việc phục kích khiến đối thủ không kịp trở tay.
6. Thuận Pháo
Thuận Pháo là thế cờ khi cả hai người chơi cùng sử dụng Pháo đầu, cả hai pháo đều nằm cùng một bên bàn cờ. Trong khai cuộc này, khi đối thủ vào Pháo Đầu, người chơi cũng vào Pháo Đầu cùng chiều, gọi là "thuận pháo" hoặc "pháo thuận". Thay vì lên Mã giữ Chốt đầu, bên Hậu đưa Pháo vào giữa, dụ đối thủ ăn Chốt đầu. Nếu đối thủ ăn Chốt đầu, họ sẽ vi phạm nguyên tắc "chưa triển khai tất cả các quân thì không nên vội tấn công đơn lẻ". Việc này sẽ làm mất một nước đi và khiến quá trình triển khai quân bị chậm lại. Bên Hậu có lợi thế là một nước lên Mã đuổi Pháo, từ đó có thể xuất quân nhanh hơn, tranh tiên, phản tiên.
7. Nghịch Pháo
Nghịch Pháo, còn được gọi là "pháo nghịch" hay "liệt thủ pháo" trong tiếng Trung Quốc, là một thế khai cuộc trong cờ tướng khi cả hai người chơi cùng vào Pháo đầu nhưng theo chiều ngược nhau. Khác với sự ổn định của Thuận Pháo, Nghịch Pháo tạo ra một thế trận kém ổn định và thường dẫn đến các cuộc đôi công gay gắt và đầy biến động ngay từ khai cuộc.
Nghịch Pháo là một chiến thuật phổ biến ở nhiều giải đấu lớn và được những người chơi ưa thích đổi quân dồn dập ngay từ đầu trận đấu. Mặc dù về hình thức, cách đánh Nghịch Pháo có vẻ giống với Thuận Pháo, nhưng trên thực tế, Nghịch Pháo không mang lại sự ổn định mà thường tạo ra nhiều thế đôi công mãnh liệt và đánh đổi. Điều này dẫn đến kết quả trận đấu chỉ có thể là một bên thắng và một bên thua, rất hiếm khi có thể hòa.
8. Tiên nhân chỉ lộ
Tiên Nhân Chỉ Lộ hay còn được biết đến là "Thế tiến binh" hoặc "Thế khởi binh." Đặc điểm của thế trận này là khi đi nước đầu tiên, người chơi sẽ tấn Tốt trước thay vì đi các quân mạnh khác như Xe, Pháo, Mã.
Thường thì, Tốt được chọn để tấn là Tốt 3 hoặc 7, ít khi là chốt 1, 5 hay 9 vì các vị trí chốt 3 hoặc 7 mang đến nhiều biến hóa hơn. Nếu cả hai bên đều tiến Tốt vào cùng một số thứ tự trên hai bên bàn cờ, ví dụ như cả hai đều tiến chốt 3, thì trận đấu được gọi là "Đối binh cuộc".
Hiện nay, các chiến thuật như Pháo đầu đối Bình phong Mã, Tiên nhân chỉ lộ và Phi Tượng cuộc đã chiếm tỷ lệ rất cao trong các ván đấu cờ tướng chuyên nghiệp. Những chiến thuật này không chỉ tạo ra sự đa dạng khi khai cuộc mà còn yêu cầu người chơi có kỹ năng chiến thuật và sự hiểu biết sâu sắc về các quy tắc đối kháng và triển khai quân cờ. Sự phát triển của các kỹ thuật này phản ánh sự tiến bộ trong nghiên cứu và ứng dụng của cờ tướng trong các cấp độ chuyên nghiệp, đồng thời thúc đẩy sự cạnh tranh sắc bén và tính thử thách trong môn thể thao trí tuệ này.
9. Thiết hoạt Xa
Thiết hoạt Xa là chiến thuật khai cuộc mà bên tiên chấp nhận bỏ Mã ngay nước đầu tiên để lợi dụng bắt Pháo của đối thủ. Chiến thuật này phù hợp với những người yêu thích lối tấn công trực diện. Thiết hoạt xa sở hữu khả năng tốc chiến chiến, tốc thắng nhưng cũng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm. Nếu bạn “sảy chân” có thể hao hụt nhiều về quân số, dẫn đến kết cục thua trắng. Do đó, khi sử dụng chiến thuật này bạn cần hết sức cẩn trọng, tham khảo kỹ tài liệu để vận dụng đúng.
Thế cờ khai cuộc Thiết hoạt xa
Bên đi sau có các khai cuộc: bình phong Mã, phản công Mã, thuận Pháo, nghịch Pháo để đối phó Pháo đầu. Chốt để Pháo, đối Binh, đối phó Binh cuộc (tiên nhân chỉ lộ),…
10. Uyên ương Pháo
Uyên ương Pháo còn được biết đến với tên gọi khác là Tây Tạng quyền, theo đó người chơi sẽ sắp xếp vị trí của cặp Pháo, giúp chúng có mối liên hệ mật thiết với nhau, di chuyển gần kề tựa như đôi uyên ương. Thế cờ này sẽ giúp bạn chiếm lấy ưu thế và đối phó với Pháo đầu của đối thủ. Hiện tại Uyên ương Pháo có hai biến thể chính là Uyên ương Pháo tiến thất binh, Uyên ương Pháo tiến tam binh.
Thế cờ khai cuộc Uyên ương Pháo
Các thế cờ tướng trung cuộc
Ở giai đoạn trung và tàn cuộc người chơi thường triển khai nhiều chiến thuật đa dạng để chiếm ưu thế. Thông thường sẽ tập trung vào việc tận dụng không gian để triển khai các đợt tấn công nhằm giành lợi thế. Các chiến thuật này thường được chia thành 2 loại là: theo quân cờ sử dụng, ví dụ như Xe Mã, Xe, Pháo và theo tính chất của chiến thuật như thí quân, đổi quân, bắt quân.
11. Chiến thuật thí quân
Đặc trưng của thế cờ này là lấy quân làm mồi nhử để chuyển từ thế bị động sang “tranh tiên”, “sát cục”. Chiến thuật thí quân thường được nhiều cao thủ cờ tướng quốc gia và thế giới tận dụng vì đòi hỏi trình độ chuyên môn cao, những người mới tập tành chơi cờ tướng sẽ gặp nhiều khó khăn khi tận dụng ngay chiến thuật này. Nhìn chung, thí quân gồm 3 phân loại chính, người chơi cờ có thể tùy cơ ứng biến:
Thí quân tranh tiên
Thí quân đoạt thế
Thí quân sát cục
12. Chiến thuật đổi quân
Trong thực tiễn thi đấu, chiến thuật này được đánh là thông dụng nhất, có thể ứng biến ở nhiều giai đoạn khác nhau. Khi sử dụng chiến thuật đổi quân, người chơi cờ cần nắm rõ nguyên tắc sử dụng quân đang của mình ở vị trí xấu để đổi lấy quân của đối phương đang ở vị trí tốt. Thông qua cách làm này, thế cục bàn cờ sẽ thay đổi, giành ưu thế về số nước đi. Tùy vào tình hình thực tế mà bạn sẽ lựa chọn chiến thuật đổi quân khác nhau:
Đổi quân tranh tiên
Đổi quân giành thế
Đổi quân sát cục
Đổi quân giải vây
13. Chiến thuật bắt quân
Thế cờ này được sử dụng trong cờ tướng thực chiến nhằm tiêu diệt quân của đối phương và chiếm lấy ưu thế. Để ứng dụng chiến thuật bắt quân, bạn có thể lựa chọn một trong những thủ pháo như chiếu rút, tróc đôi, công sát, kìm hãm, bao vây,...
3 chiến thuật cờ tướng trung cuộc
Các thế cờ tướng tàn cuộc
Thế cờ tàn cuộc cũng thường xuất hiện các chiến thuật phức tạp, tương tự như trung cuộc, nhưng thường tập trung vào ưu thế về chất lượng và số lượng quân cờ. Chẳng hạn như, thế cờ Xe đối Pháo 2 Sĩ hay Mã đối 1 Sĩ. Đây là các dạng tàn cuộc thiên về đối kháng giữa các quân cờ, thế cờ này còn được gọi là "cờ tàn thực dụng" trong các tài liệu chuyên môn.
Trong số những chiến thuật cờ tướng tàn cuộc thì có 9 chiến thuật phổ biến, được người chơi cờ nghiệp dư lẫn chuyên nghiệp tận dụng, cụ thể là:
Thế trận cờ tàn Mã đối 1 Sĩ
Thế trận cờ tàn Mã Tốt
Thế trận cờ tàn Pháo Tốt
Thế trận cờ tàn Mã Pháo
Thế trận cờ tàn Mã Pháo Tốt
Thế trận cờ tàn Xe đối Pháo 2 Sĩ
Thế trận cờ tàn Xe Tốt
Thế trận cờ tàn Xe Mã
Thế trận cờ tàn Xe Pháo Tốt
Để tìm hiểu chi tiết từng thế trận, bạn có thể theo dõi thêm tại bài viết 9 thế cờ tướng tàn cuộc sát chiêu độc đáo - “kinh hồn bạt vía”
Như vậy, bài viết trên đã gửi đến bạn thông tin về các thế cờ tướng phổ biến nhất mọi thời đại. Nếu bạn muốn tìm hiểu thêm về những thông tin khác liên quan đến cờ tướng thì đừng bỏ qua những bài viết tiếp theo nhé.
🔥 Bạn là một tín đồ của cờ tướng? Muốn thách đấu cùng bạn bè mọi lúc, mọi nơi? Hãy trải nghiệm ngay trên Xiangqi VN và cùng chơi cờ tướng 2 người online! Đấu trí, thể hiện tài năng và chinh phục đỉnh cao! 🏆
